Septische shock

Hoe herken je een septische shock en wat kan je eraan doen?

Een septische shock is een ernstige aandoening, waarbij de bloeddruk te laag is om alle organen van voldoende bloed en zuurstof te voorzien. Als een patiënt in shock raakt, is het dan ook belangrijk om direct te handelen en medische hulpverlening bij evenementen in te schakelen. Daarom vertellen we je hoe je de symptomen van een septische shock kunt herkennen en wat je zelf kunt doen om het slachtoffer te helpen, voordat de evenementen hulpverleners arriveren.

Wat is een septische shock?

Bij een shock daalt de bloeddruk sterk. Hierdoor kan je hart het bloed niet goed genoeg door het lichaam pompen. De vitale organen krijgen op deze manier niet genoeg zuurstof. De betekenis van de term septische shock is dat de daling van de bloeddruk veroorzaakt wordt door ernstige infecties in het lichaam. Als je een infectie hebt, dan doet je lichaam zijn best de veroorzakers van de infectie te doden en af te voeren. Een infectie kan veroorzaakt worden door een bacterie, maar ook door een virus, parasiet of schimmel. Meestal kan je lichaam de oorzaak zonder problemen bestrijden en knap je na een paar dagen weer op. Maar soms zijn er zoveel bacteriën of virussen, dat er bij het doden daarvan schadelijke stoffen vrijkomen, die ervoor kunnen zorgen dat weefsels beschadigen. Hierdoor kunnen organen uitvallen. Een septische shock wordt ook wel eens een bloedvergiftiging genoemd, maar die term klopt eigenlijk niet. Of een infectie tot een septische shock leidt, ligt vooral aan de plek waar de infectie zit en of het afweersysteem van de patiënt goed functioneert. Daarom komt een septische shock vooral voor bij ouderen en mensen die een onderliggende ziekte hebben.

Hoe herken je septische shock symptomen?

Een persoon die een septische shock heeft, krijgt koorts en koude rillingen. Je zal merken dat de hartslag versnelt en dat de patiënt sneller gaat ademhalen. De ademhaling kost ook meer moeite. Veel patiënten zullen aangeven dat ze zich grieperig voelen. Daarnaast zal de patiënt suf of slaperig overkomen, maar hij of zij kan ook juist heel verward en onrustig zijn. Dit zijn allemaal tekenen dat het lichaam uit alle macht probeert om voldoende bloed bij de vitale organen te krijgen. Verder heeft een patiënt klachten die door de infectie komen. Afhankelijk van waar de infectie zich bevindt, kan de patiënt problemen hebben bij het plassen, last hebben van hoofdpijn of moeite hebben met ademen als het gaat om een longontsteking. Bij de eerste symptomen van septische shock is het belangrijk om direct te handelen om verdere schade aan organen te voorkomen.

De gevolgen van een septische shock

Bij een septische shock kan de bloeddruk uiteindelijk zo ver dalen dat ook de vitale organen niet meer voldoende zuurstof krijgen. Dit kan schade aan organen veroorzaken. Vaak zijn de nieren en de lever de eerste organen waar schade ontstaat, omdat dit zeer goed doorbloede organen zijn. Daarnaast kan de ademhaling zo zwaar worden, dat het de patiënt niet meer lukt om zelfstandig te ademen. Dan moet de patiënt naar de intensive care om beademd te worden. Als ook de hersenen te weinig zuurstof krijgen, kan de patiënt heel verward raken. Dit wordt ook wel een delier genoemd. Uiteindelijk raakt de patiënt zelfs bewusteloos. Het is dus belangrijk om de evenementen hulpverlening te waarschuwen en eerste hulp te verlenen voordat de symptomen ernstiger worden en er blijvende schade ontstaat.

Eerste hulp behandeling van septische shock

Als je eerste hulpverleent aan iemand die een septische shock heeft, kan je de oorzaak van de shock niet voorkomen. Je kan er echter wel voor zorgen dat de patiënt zo lang mogelijk stabiel blijft, zodat de hulpverlening op het evenement hem of haar snel kan behandelen. Allereerst zorg je dat de patiënt veilig is. Je probeert de patiënt aan te spreken en te vragen wat er aan de hand is. Daarna bel je direct de Witte Kruis ambulance en vertel je dat je het vermoeden hebt dat het om een shock gaat. Je blijft bij de patiënt totdat de evenementen hulpverleners arriveren. Zo kan je de patiënt geruststellen als hij of angstig is en zorgen dat hij of zij rustig blijft. Laat de patiënt liggen in de houding die hij of zij het prettigst vindt of leg hem of haar in de shock houding. Dat is plat op de rug met de benen iets omhoog, ongeveer veertig centimeter. Als de patiënt bewusteloos is, leg je hem of haar in de stabiele zijligging.

Wat je juist niet moet doen bij een septische shock

Wacht niet tot de symptomen erger worden voordat je de hulpverlening belt. Bij een shock is het belangrijk dat het slachtoffer zo snel mogelijk geholpen wordt. Mensen met een shock klagen vaak over dorst. Geef ze echter geen drinken, want het lichaam heeft de toevoer van bloed naar het spijsverteringskanaal verminderd om voldoende zuurstof naar andere organen te sturen. Door te eten en drinken wordt er juist weer bloed naar de maag gestuurd, waardoor andere organen minder krijgen. Ook kan het slachtoffer gaan braken, waardoor hij of zij nog meer vocht verliest. Leg het hoofd niet op een kussen, want het moet op gelijke hoogte met het lichaam blijven. Dat helpt het bloed om naar de hersenen te stromen. Verplaats het slachtoffer niet, tenzij het echt onveilig is. Bij verplaatsen worden namelijk spieren gebruikt, waardoor er meer bloed naar de spieren gaat en minder naar de vitale organen.

Septische shockbehandeling in het ziekenhuis

Bij de behandeling van de septische shock zijn er twee dingen belangrijk. Allereerst moet de shock zelf worden bestreden en wordt er gezorgd dat de organen weer voldoende bloed en zuurstof ontvangen. Daarnaast moet de infectie die de septische shock veroorzaakte aangepakt worden. Om te zorgen dat de vitale organen weer voldoende zuurstof krijgen krijgt de patiënt een masker met zuurstof op. Daarnaast wordt er via een infuus vocht toegediend om de bloeddruk omhoog te brengen. Als het nodig is, worden er ook medicijnen gegeven die de bloeddruk verhogen of wordt er bloed gegeven. Als de infectie wordt veroorzaakt door een bacterie, dan krijgt de patiënt antibiotica via het infuus. Als de oorzaak van de infectie een virus of parasiet is, wordt daar medicatie voor gegeven. Soms is er ook een operatie nodig, bijvoorbeeld bij een blindedarmontsteking.

Wat is de overlevingskans na een septische shock?

Bij een septische shock is het essentieel dat de behandeling zo snel mogelijk start. Daarom moet je als eerste hulp op evenementen direct een ambulance van het Witte Kruis oproepen als je een shock vermoedt. Na aankomst in het ziekenhuis zal de behandeling meteen starten. Hoe sneller er gehandeld wordt, des te groter is de overlevingskans. Daarnaast hangt de overlevingskans na een septische shock af van de algemene gezondheid en weerstand van de patiënt. Maar vergis je niet, een septische shock is ernstig en kan dodelijk zijn. Van de patiënten die met een septische shock op de intensive care belanden, overleeft slechts ongeveer zeventig procent. Daarnaast hebben veel patiënten na de behandeling van de septische shock nog last van restklachten. Ze zijn vermoeid, voelen zich zwak of hebben pijn in de spieren en gewrichten. Daarnaast kunnen psychische klachten ontstaan, zoals angst, depressieve gevoelens en slaapproblemen.

Terug naar kennisbank EHBO en hulpverlening op evenementen sportwedstrijden en festivals